تشخیص زخم دوازدهه
زخم اثنی عشر (دوازدهه) معمولاً پی‌آمد عفونت ناشی از باکتریی موسوم به هلیکوباکترپیلوری است. برای درمان زخم اثنی عشر باید ابتدا علت آن را بدانیم. این زخم با یک دوره درمان 4 تا 8 هفته‌ای مصرف داروی ضد اسید التیام می‌یابد. ضمناً مصرف یک هفته‌ای دو آنتی‌بیوتیک به علاوه داروی فوق معمولاً عفونت باکتریایی را از بین می‌برد و به این ترتیب از عود کردن بیماری جلوگیری می‌شود. در گذشته داروهای ضدالتهابی برای درمان عارضه‌هایی چون آرتروز به کار برده می‌شد که گاهی اوقات زخم اثنی عشر را به دنبال داشت. اگر بیمار ملزم به مصرف مستمر داروهای ضدالتهاب باشد، باید در کنار آن در طولانی مدت از داروهای ضد اسید نیز استفاده کند. برای اطلاع از علت زخم اثنی عشر اینجا کلیک کنید.
علامت های زخم معده و روده را اینجا بخوانید.
تشخیص
آندوسکوپی: آزمایشی است که در تأیید تشخیص زخم اثنی عشر کاربرد دارد. برای این آزمایش از لوله منعطف و باریک مجهز به دوربین که آندوسکوپ نام دارد استفاده می شود. پزشک با عبور دادن آندوسکوپ از مری و پایین بردن تدریجی آن می تواند معده و نخستین بخش روده کوچک (اثنی‌عشر) را مشاهده می‌کند و وجود هر گونه التهاب یا زخم اثنی عشر را بررسی می‌کند.
اندوسکوپی مهمترین و بهترین روش تشخیصی است.
آزمایش تعیین وجود باکتری هلیکوباکترپیلوری: این آزمایش معمولاً در صورت وجود زخم اثنی عشر انجام می‌شود. چنانچه این باکتری یافت شود، به احتمال زیاد علت اصلی زخم خواهد بود. به طور خلاصه می‌توان گفت که وجود هلیکوباکترپیلوری در آزمایش نمونه مدفوع، آزمایش تنفس یا بررسی نمونه به دست آمده طی انجام آندوسکوپی تعیین می‌شود.
این روش به هیچ وجه نمیتواند جایگزین مناسبی برای اندوسکوپی باشد.
درمان زخم اثنی عشر
برای درمان زخم‌های گوارشی و درمان زخم اثنس عشر معمولاً از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
ترک مصرف دخانیات، قطع مصرف آسپرین و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
داروهای ضد اسید
. یکی از ملزومات درمان زخم اثنی عشر دارو ها هستند. داروهای حفاظت کننده از لایه پوشش دهنده معده و اثنی‌عشر
رژیم‌های درمانی “دوگانه” و “سه‌گانه” برای زخم‌های ناشی از هلیکوباکترپیلوری
هیچ داروی منحصربه‌فردی برای از بین بردن عفونت هلیکوباکترپیلوری وجود ندارد، بااین حال دو ترکیب بهترین نتیجه را برای اکثر موارد به دست می‌دهد. روش های درمان عفونت هلیکوباکترپیلوری عبارتست از:
درمان سه‌گانه: ترکیب سابسالیسیلات بیسموت (برای مثال پپتو ـ بیسمول) و آنتی بیوتیک تتراسایکلین و مترونیدازول درمانی کارآمد برای 80 تا 95 درصد از بیماران به شمار می‌آید و استاندارد رایج درمان زخم اثنی عشر محسوب می‌شود. هر سه این داروها به صورت قرص مصرف می‌شوند، سابسالیسیلات بیسموت و تتراسایکلین باید چهار بار در روز و مترونیدازول سه بار در روز مصرف شود. البته پیروی از این برنامه درمانی پیچیده و به خاطر سپردن زمان‌بندی آن برای بسیاری از بیماران دشوار است.
درمان زخم اثنی عشر دوگانه: این روش درمانی در واکنش به پیچیدگی و عوارض جانبی درمان سه‌گانه طرح‌ریزی شد. در این روش از دو آنتی‌بیوتیک به نام های آموکسی‌سیلین و مترونیدازول، استفاده می‌شود که هر دو به صورت قرص و سه بار در روز مصرف می‌شوند. بسیاری از بیماران این برنامه ساده تر را ترجیح می‌دهند.
کلاریترومایسین: 15 تا 25% از بیمارانی که عفونتشان در برابر مترونیدازول مقاومت نشان می‌دهد، از این داروی جایگزین استفاده می‌کنند.
اوقات بازدارنده پمپ اسید: مانند امپرازول (پریلوسک) گاهی در کنار آنتی‌بیوتیک‌ها یا به عنوان جایگزین یکی از آن‌ها تجویز می‌شود.
این درمان‌ها معمولاً یک دوره دو هفته‌ای دارند. زمانی که هلیکوباکترپیلوری نابود و از دستگاه گوارش بیمار حذف شود، به احتمال زیاد دیگر وارد بدن وی نخواهد شد. زخم اثنی عشر معمولاً به طور کامل التیام می‌یابند و مجدداً ایجاد نمی‌شوند. زخم‌های خونریزی دهنده با توجه به شدت خونریزی و میزان خون از دست رفته درمان می‌شوند. این درمان ها عبارتند از:
تزریق درون وریدی مایعات برای درمان زخم اثنی عشر
استراحت دادن به روده: استراحت مطلق و آشامیدن مایعات رقیق و نخوردن هر گونه غذای جامد به مدت چند روز مفید است، چون زخم فرصت آن را می‌یابد تا بدون تحریک شدن التیام یابد.
لوله نازوگاستریک در درمان زخم اثنی عشر : قرار دادن لوله منعطف باریک از داخل بینی تا پایین معده فشار روی معده را نیز کاهش می‌دهد و به التیام سریع‌تر زخم کمک می‌کند.
جراحی یا آندوسکوپی اضطراری در صورت لزوم برای درمان زخم اثنی عشر : رگ‌های خونی آسیب دیده و خونریزی دهنده معمولاً هنگام آندوسکوپی ترمیم می‌شوند. در انتهای آندوسکوپ وسیله گرم کننده کوچکی قرار دارد که برای سوزاندن زخم‌های کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش های دیگر
تأثیر و نتیجه‌بخشی درمان‌های خانگی در بیماران مختلف، بسته به شدت زخم یا دلیل اصلی ایجاد زخم متفاوت است. هر چه درمان این مشکلات بیشتر به تعویق انداخته شود و بیماری تا مراحل نهایی و پیشرفته پیش برود، احتمال وخیم‌تر و جدی‌تر شدن آن‌ها نیز بیشتر می‌شود. بیمار باید اقدام‌های احتیاطی لازم را به طور مداوم تا زمان التیام کامل زخم به عمل آورد.
رژیم غذایی و تغذیه: غذاهای سرشار از فیبر مانند جو دو سر، چاودار، عدس، هویج، لوبیا و سویا موادی هستند که علت زخم‌های اثنی‌عشر را به طور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.
درمان گیاهی: چای بابونه سرد یا چای قاصدک ولرم برای از بین بردن تمام گونه‌های عفونت مفید است. این دمنوش‌ها را می‌توان دو بار در روز با فاصله زمانی مناسب از یکدیگر مصرف نمود.
ویتامین A: هر گونه میوه سرشار از ویتامین A باید به طور منظم در طول روز مصرف شود. هندوانه، هلو، آب هویج، کلم برگ خام و پرتقال نمونه‌هایی از مفیدترین این میوه‌ها محسوب می‌شوند و غذاهای مناسبی برای زخم اثنی عشر هستند.
عسل: عسل را می‌توان به سادگی به روش‌های گوناگون در رژیم غذایی روزمرّه گنجاند. عسل التهاب معده را کاهش می‌دهد. عسل را می‌توان روی نان گندم یا نان غلات مخلوط مالید و در طول روز در زمان‌های مناسب میل کرد.
عوارض
بعضی از موارد زخم اثنی عشر عوارضی را به دنبال دارد که می‌تواند جدی باشد. این عوارض عبارتند از:
زخم خونریزی دهنده: شدت این خونریزی ممکن است بصورت قطره قطره باشد یا گاهی خونریزی آنقدر شدید باشد که خطر مرگ برای بیمار داشته باشد.
سوراخ شدن دیواره روده: در این حالت زخم از میان دیواره نخستین بخش روده کوچک (اثنی‌عشر) می‌گذرد و آن را سوراخ می‌کند. پس از آن، غذا و اسید موجود در اثنی‌عشر از این سوراخ وارد حفره شکم می‌شود، و در نتیجه بیمار دچار درد شدید می‌شود و باید بی‌درنگ به مرکز فوریت‌های پزشکی مراجعه کند.
درد یا ناراحتی شدید
پخش شدن عفونت
پیشگیری
با پرهیز از مصرف دخانیات، آسپرین، داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب و کافئین، می‌توان از ایجاد زخم‌های گوارشی جلوگیری کرد. اما برای جلوگیری از عفونت ناشی از هلیکوباکترپیلوری باید از مصرف آب و غذای آلوده خودداری نمود و استانداردهای بهداشت فردی را به دقت رعایت کرد. پس از هر بار استفاده از سرویس بهداشتی، تعویض پوشک بچه و قبل و بعد از تهیه غذا باید دست‌ها را کاملاً با آب گرم و صابون شست. در صورت نیاز به مصرف مسکن، می‌توان احتمال زخم شدن دستگاه گوارش را با رعایت نکته‌های زیر کاهش داد:
امتحان داروهای غیراستروئیدی ضد التهاب متفاوتی که معده را کمتر تحریک می‌کند.
کاهش میزان یا تعداد دفعات مصرف دارو
جایگزینی با داروهای دیگری مانند استامینوفن
مشورت با پزشک یا متخصص بهداشت در مورد شیوه‌های پیشگیری و مراقبت از خود
زخم اثنی عشر بیماری است که در صورت درمان به موقع می توان از عوارض آن جلوگیری کرد. درمان قطعی بیماری پس از تشخیص علت آن از سوی پزشک تجویز می شود. درد در قسمت فوقانی شکم از شایعترین علائم بیماری می باشد. معمولا دلیل اصلی این مشکل وجود عفونت هلیکوباکترپیلوری می باشد، که با درمان این مشکل، زخم گوارش نیز از بین می رود. در کنار روش های درمان زخم اثنی عشر یاد شده می توان از درمان های گیاهی و مصرف غذاهای مناسب نیز برای کمک به بهبودی استفاده کرد
