کولون و رکتوم چیست؟
کولون و رکتوم، بخش هایی از دستگاه گوارش هستن و لوله عضلانی طویلی به نام روده بزرگ را تشکیل می دهند. ۱۵۰-۱۲۰ سانتی متر ابتدای روده بزرگ، کولون و ۱۵ سانتی متر انتهایی روده بزرگ رکتوم نام دارد. غذای هضم شده توسط روده باریک وارد کولون می شود. کولون آب و مواد مغذی را دوباره جذب نموده و باقی مانده به شکل مدفوع ذخیره می شود که پس از عبور از کولون به رکتوم رسیده و سپس از طریق سوراخ مقعد، دفع می شود.
کولونوسکوپی چیست؟
کولونوسکوپی آزمایشیه که برای تشخیص تغییرات یا موارد غیر عادی در روده بزرگ و رکتوم ( راست روده ) مورد استفاده قرار می گیره. کولونوسکوپی یکی از روش های شایع برای تشخیص و نمونه برداری پولیپ هاست.
کولونوسکوپی چطوری انجام می شود؟
در طول کولونوسکوپی یک لوله طولانی و انعطاف پذیر در رکتوم ( راست روده) قرار داده می شه. یک دوربین ویدئویی کوچک در بالای لوله وجود دارد که به پزشک اجازه می دهد تا داخل کل روده بزرگ را به خوبی مشاهده کند. در طول کولونوسکوپی، اگر نیاز باشد، پولیپیا سایر بافت های غیر طبیعی را می توان حذف کرد. در طول کولونوسکوپی نیز می توان بافت های نمونه ( بیوپسی) را برداشت.
چه زمانی باید کولونوسکوپی انجام داد؟
1.بررسی علائم و نشانه های روده: کولونوسکوپی به پزشک کمک کند دلایل احتمالی در مورد درد شکمی، خونریزی از رکتوم، یبوست مزمن، اسهال مزمن و دیگر مشکلات روده را تشخیص دهد.
2.بررسی سرطان روده بزرگ: اگر سن شما بالای ۵۰ سال باشد و در خطر متوسط ابتلا به سرطان قرار داشته باشید، ممکن است پزشک کولونوسکوپی را هر ۱۰ سال یکبار و یا زودتر توصیه کند. کولونوسکوپی یکی از گزینه های موجود برای تشخیص سرطان روده بزرگ است. در مورد سایر گزینه های موجود با پزشکتان مشورت کنید.
3.بررسی پلیپ های بیشتر: اگر قبلا پلیپ داشتید، پزشک شما ممکن است از کولونوسکوپی برای بررسی و یا برداشتن پلیپ های اضافی کمک بگیرد. این موضوع به کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ کمک می کند.
4.پولیپ های کولورکتال: پولیپ ها در دیواره داخلی روده بزرگ یا رکتوم رشد می کنند. در مردان بالای ۵۰ سال شایع می باشد. غالب پولیپ ها خوش خیم (غیرسرطانی) می باشند ولی برخی از پولیپ ها (آدنوما) سرطانی می شوند. شناسایی و خارج کردن پولیپ ها، خطر بروز سرطان کولورکتال را کاهش می دهد.
5.پولیپ های آدنوماتوز فامیلی که ارثی بوده و نادر می باشد و در اثر تغییر در ژن مشخصی به نام APC ایجاد می شود، در این حالت صدها پولیپ در رکتوم و کولون ایجاد می شوند که در صورت عدم درمان در ۴۰ سالگی، سرانجام به سرطان کولورکتال منجر می شوند. این نوع سرطان ۱% از کل موارد سرطان کولورکتال را تشکیل می دهد.
همچنین دکتر محمد روشنی افزود : اعضا خانواده این افراد، بایستی آزمایشات ژنتیک خاصی را جهت کنترل تغییرات ژنتیکی انجام دهند. تیم پزشکی جهت کاهش خطر ابتلا به سرطان کولورکتال یا شناسایی به موقع، به افرادی که تغییراتی در ژن خود دارند روش هایی را پیشنهاد می کند. از جمله ممکن است پزشک توسط جراحی، خارج کردن قسمتی از روده یا رکتوم را توصیه کند.
خطرات و عوارض کولونوسکوپی
کولونوسکوپی خطر بسیار اندکی دارد. به ندرت، عوارض کولونوسکوپی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1. واکنش نامطلوب به آرام بخش های استفاده شده در طول آزمایش
2. خونریزی از مکانی که بیوپسی انجام شده و یا پلیپ و سایر بافت های غیر عادی برداشته شده است
3. پارگی در دیواره روده بزرگ و یا رکتوم
بعد از بحث در مورد خطرات کولونوسکوپی، پزشک متخصص گوارش از شما خواهد خواست که فرم رضایت نامه را امضا کنید.
چگونه خود را برای کولونوسکوپی آماده کنیم؟
قبل از کولونوسکوپی نیاز به پاکسازی روده بزرگ هست. هر گونه باقی مانده در روده بزرگ ممکن است مانع از دیدن روده و رکتوم در طول آزمایش شود. برای اینکه روده خود را خالی کنید، پزشک ممکن است از شما بخواهد موارد زیر را انجام دهید:
1.یه روز قبل از آزمایش، از رژیم غذایی خاصی پیروی کنید: معمولا، یک روز قبل از آزمایش نباید از مواد جامد استفاده کرده باشید. نوشیدنی ها نیز باید به مایعات سبک همچون آب، چای و قهوه ی بدون شیر و یا خامه محدود شود. از نوشیدن مایعاتی که رنگ قرمز دارند و در طول آزمایش با کولونوسکوپی تداخل خواهد داشت نیز اجتناب کنید. شب قبل از آزمایش نیز، بعد از نیمه شب نباید چیزی بخورید.
2.ملین مصرف کنید: پزشک ممکن است از شما بخواهد یک ملین مصرف کنید. شما می توانید از قرص های ملین و یا مایعات استفاده کنید. شما می توانید ملین را شب قبل از آزمایش و یا در شب و صبح روز آزمایش استفاده کنید.
3.داروهای خود را تنظیم کنید: حداقل یک هفته قبل از آزمایش، در مورد داروهایی که استفاده می کنید به پزشک خود اطلاع دهید. به خصوص اگر دیابت، فشار خون و یا مشکلات قلبی دارید و از داروهای خاصی استفاده می کنید باید در این مورد با پزشک متخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی خود صحبت کنید.
4.اگر از داروهایی استفاده می کنید که محتوای آهن دارند و یا اینکه از آسپرین، وارفارین و داروهای ضد انعقاد خون مانند dabigatran استفاده می کنید، به پزشک خود اطلاع دهید.
ممکن است نیاز باشد مقدار مصرفی داروها را تنظیم کنید یا اینکه مصرف آن را به صورت موقت متوقف نمایید.