دستگاه آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپی دستگاهی است که توسط آن پزشک متخصص می‌تواند داخل بخش‌های مختلف بدن را مشاهده و جراحی‌های محدودی را توسط آن انجام دهد. نام آندوسکوپ از ترکیب دو کلمه ENDO به معنای درون و SCOPE به معنای دیدن، ساخته شده است.
برای آنکه بدانید کاربرد آندوسکوپی چیست و متخصص آندوسکوپی، چه زمانی از این دستگاه استفاده میکند، باید دستگاه آندوسکوپی و انواع آندوسکوپ ها را بشناسید. با دکتر محمد روشنی همراه باشید.
به طور کلی دو نوع آندوسکوپ وجود دارد:
دستگاه آندوسکوپی قابل انعطاف: شامل یک لوله قابل انعطاف که در سری که وارد بدن می‌شود دارای عدسی است. این عدسی داخلی نامیده می‌شود و تصویر داخل بدن را توسط یک کابل فیبر نوری قابل انعطاف به عدسی خارجی منتقل میکند .
دستگاه آندوسکوپی ریجید: این نوع آندوسکوپ دارای لوله‌ای کوتاه‌تر از انواع آندوسکوپ های قابل انعطاف است. این لوله سخت است و قابلیت انعطاف ندارد.
آندوسکوپی روشی است که توسط آن پزشک متخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی به منظور تشخیص یا درمان به کمک دستگاهی مخصوص به نام آندوسکوپ به بررسی و یا جراحی ارگان‌های داخلی مانند معده و روده و یا عروق خونی داخلی بدن بیمار می‌پردازد این روش به جراح اجازه می‌دهد تا بدون ایجاد برش و شکاف بزرگ در بدن بیمار دست به اقدام تشخیصی و یا درمانی بزند.
جراح لوله‌ی آندوسکوپ را از طریق برشی کوچک و یا از طریق مجراهای طبیعی بدن مانند دهان، بینی، مقعد غیره وارد بدن بیمار میکند. آندوسکوپ لوله‌ای انعطاف‌پذیر است که در انتهای آن دوربینی تعبیه شده تا پزشک بتواند اندام‌های درونی را مشاهده کرده و یا در صورت نیاز با پنس و قیچی‌ای که در انتهای آندوسکوپ وجود دارد عمل جراحی انجام داده و یا نمونه برداری از بافت‌ها را انجام دهد.
مزایای استفاده از آندوسکوپی
1.کمک به پزشک جهت تشخیص علت هر گونه علائم غیر طبیعی بیماران.
2.برداشت نمونه بسیار کوچکی از بافت مربوطه جهت ارسال به آزمایشگاه برای آزمایش‌های بیشتر که به این روش نمونه برداری آندوسکوپی گفته می‌شود.
3.جراح می‌تواند در حین عمل جراحی برای مثال جراحی زخم معده یا برداشت سنگ صفرا یا تومورها مستقیماً به مشاهده بافت‌های مربوطه بپردازد.
انواع آندوسکوپ برای دستگاه گوارش چیست؟
گاستروسکوپ یا آندوسکوپ: در این نوع آندوسکوپی دستگاه از طریق دهان وارد مری و معده می‌شود.این نوع آندوسکوپی جهت معاینه بخش فوقانی دستگاه گوارش به کار می‌رود و متخصص می‌تواند با دستگاه آندوسکوپی معده، مشکلات موجود در مری ، دریچه‌های بالا و پایین مری و معده را بررسی و در صورت لزوم از بافت‌های آسیب دیده یا مشکوک نمونه‌برداری کند و گاهی جراحی‌هایی را انجام دهد.
کولونوسکوپ : دستگاهی که از طریق مقعد وارد روده برزگ شده و متخصص از این طریق به بررسی روده بزرگ و مشکلات احتمالی آن می‌پردازد و یا نمونه‌برداری و گاهی جراحی هایی را انجام می‌دهد.
رکتوسکوپ : نوع کوتاه‌تر کولونوسکوپ است که برای دیدن بخش پایانی روده بزرگ (رکتوم) به کار گرفته می‌شود.
کپسول‌های آندوسکوپ: این جدیدترین نوع دستگاه آندوسکوپ است که شامل یک دوربین، باطری و سیستم وایرلس(بیسیم) است. این نوع برای بیمار راحت‌ترین روش است و پزشک می‌تواند سراسر دستگاه گوارش را با این وسیله بررسی نماید.
کاربرد آندوسکوپی چیست؟
1.تهوع و استفراغ
2.مشکل بلع
3.درد در ناحیه شکم
4.خونریزی بخش فوقانی دستگاه گوارش
5.نمونه برداری( بیوبسی)
6.بررسی تومورها
7.تشخیص سرطان
8.انسداد مری
9.بیماری ریفلاکس گوارشی (GERD)
10.زخم معده
11.پانکراتیت
12.خونریزی نامشخص در دستگاه گوارش
13.سوزاندن محل زخم و جلوگیری از خونریزی
14.بیماری های روده ای التهابی (IBD)مانند کولیت زخمی (UC) و بیماری کرون
15.یبوست مزمن
16.عفونت‌ها
خطرات و عوارض آندوسکوپی
آندوسکوپی روشی نسبتا کم خطر است. خطر خونریزی و یا عفونت در آندوسکوپی بسیار بسیار کمتر از خطر عفونت و خونریزی در جراحی باز است. با این حال اندوسکوپی یک اقدام و عمل پزشکی است که می‌تواند خطراتی مانند خونریزی، عفونت و سایر مشکلات نادر را ایجاد کند مشکلات نادری از قبیل:
1.درد قفسه سینه
2.آسیب به ارگان‌ها برای مثال سوراخ شدن یا پرفوراسیون اندام‌ها
3.تب
4.درد پایدار در ناحیه آندوسکوپی شده
5.تورم و التهاب و برافروختگی در ناحیه برش مخصوص آندوسکوپی
ریسک‌ها و خطرات هر نوع آندوسکوپی بستگی به نوع آندوسکوپی، نوع بیماری و ناحیه آندوسکوپی شده بستگی دارد. برای مثال عوارضی مانند مدفوع تیره رنگ، استفراغ و یا سختی در بلع ممکن است پس از کولونوسکوپی دیده شود یا در هیستروسکوپی ریسک عوارض نادری مانند سوراخ شدن رحم، خونریزی رحمی و یا آسیب به ناحیه سرویکس رحم وجود دارد.
در تکنیک کپسول آندوسکوپی ریسک گیر افتادن کپسول در دستگاه گوارش وجود دارد البته این خطر در بیمارانی که دارای انسداد یا تنگ شدگی دستگاه گوارش برای مثال استنوز روده در اثر تومور هستند بیشتر است. در چنین مواردی کپسول با اقدامات جراحی از دستگاه گوارش بیرون آورده می‌شود. از پزشک معالج خود در مورد علائم و عوارض احتمالی آندوسکوپی سوال کنید تا درصورت مشاهده‌ی این علایم به او اطلاع دهید.