هپاتیت چیست؟
به وضعیت التهابی کبد hepatitis می‌گویند. عفونت ویروسی عامل اصلی بروز این بیماری است اما می‌توان عوامل دیگر همچون نتیجه ثانویه داروها، سموم، الکل و بیماری هپاتیت خودایمن را در ایجاد آن موثر دانست. نوع خودایمنی این بیماری زمانی رخ میدهد که بدن علیه بافت کبد آنتی‌بادی‌هایی تولید کند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) تخمین زده در حال حاضر 354 میلیون نفر در سطح جهان به هپاتیت مزمن B و هپاتیت C مبتلا باشند.
خوب است بدانید که هپاتیت (hepatitis) یک بیماری خاموش بوده و زمانی علائم آن بروز پیدا می‌کنند که کبد دچار آسیب شدیدی شده باشد.
انواع هپاتیت (hepatitis)
التهاب کبد به صورت 5 گروه A، B، C، D و E هپاتیت دسته‌بندی می‌شود که هر یک توسط ویروس متفاوتی ایجاد خواهند شد. در ادامه با انواع بیماری hepatitis ویروسی آشنا می‌شوید:
هپاتیت A
این نوع التهاب کبدی بر اثر عفونت ویروس هپاتیت A یا همان (HAV) ایجاد می‌شود و یک بیماری حاد کوتاه مدت به‌شمار می‌آید.
هپاتیت B
ویروس هپاتیت B یا (HBV) عامل اصلی بروز این بیماری است که به صورت عفونت مزمن و طولانی مدت ایجاد می‌شود. سازمان CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها) تخمین زده تا کنون حدود 826000 نفر در ایالت متحده و حدود 257 میلیون نفر در سراسر جهان با hepatitis B زندگی می‌کنند.
هپاتیت C
HCV ناشی از هپاتیت C است و در دسته شایع‌ترین بیماری عفونی منتقل شونده از طریق خون قرار می‌گیرد. این بیماری به صورت طولانی مدت و مزمن ظاهر می‌شود.
هپاتیت D
این بیماری که بسیار نادر است زمانی رخ میدهد که فرد به hepatitis B مبتلا شده باشد. درواقع فرد بدون التهاب کبدی از نوع B نمی‌تواند به HDV یا دلتا هپاتیت مبتلا شود. در حال حاضر تنها 5 درصد از افرادی که به HBV مبتلا هستند درگیر hepatitis D شده‌اند.
هپاتیت E
در مناطقی که بهداشت فردی و اجتماعی رعایت نمی‌شود، احتمال ابتلا به هپاتیت E یا همان HEV افزایش پیدا می‌کند. زیرا این نوع التهاب کبدی بر اثر انتقال از آب دارای ویروس hepatitis E خصوصا آب آلوده به مدفوع انسانی ایجاد می‌شود. این بیماری نوعی عفونت حاد است که برای زنان باردار بسیار خطرناک خواهد بود.
علت ابتلا به هپاتیت غیرعفونی
این بیماری معمولا نتیجه یک عفونت است اما عوامل دیگری می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند. آن‌ها عبارتند از:
1. الکل: مصرف بیش از حد این ماده تاثیر مستقیمی بر سلول‌های کبدی می‌گذارد که در طولانی مدت منجر به ضخیم شدن یا ایجاد زخم بر روی کبد همچون سیروز و نارسایی کبدی خواهد شد.
2. سموم: استفاده نادرست از داروها و قرار گرفتن در معرض برخی سموم میتواند در بلندمدت باعث بروز Hepatitis شود.
3. پاسخ سیستم خودایمنی: در برخی مواقع سیستم ایمنی بر علیه بافت کبد حمله می‌کند و باعث بروز التهاب خفیف تا شدید می‌شود. این بیماری در زنان 3 برابر بیشتر از مردان گزارش شده است.
علائم هپاتیت
hepatitis مزمن مانند B و C معمولا با علائمی همراه نیستند، مگر این‌که عملکرد کبد به‌دلیل آسیب شدید مختل شود. اما افراد مبتلا به هپاتیت حاد پس از گذشت مدت کوتاهی از ابتلا به این بیماری با علائم زیر مواجه می‌شوند:
1. خستگی
2. درد شکم
3. ادرار تیره
4. مدفوع رنگ پریده
5. از دست دادن اشتها
6. علائمی مشابه آنفولانزا
7. ماهش وزن غیرقابل توضیح
8. زردی پوست و چشم‌ها ناشی از بیماری زردی
هپاتیت مزمن به آرامی روی میدهد، بنابراین ممکن است این علائم و نشانه‌ها بسیار خفیف باشند، از همین‌رو معمولا جدی گرفته نمی‌شوند.
راه‌کارهایی برای پیشگیری از Hepatitis
بهترین روش‌ها شامل موارد زیر هستند:
واکسن
1. برای پیشگیری از ابتلا به HAV واکسن هپاتیت A موجود است. این واکسن برای کودکان در 12 تا 18 ماهگی تزریق می‌شود و دارای دو مرحله است. بزرگسالان این واکسن را به صورت ترکیبی با نوع B دریافت می‌کنند.
3. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) واکسن هپاتیتB را برای نوزادان توصیه می‌کند. این واکسن دارای 3 مرحله است که در 6 ماه ابتدایی زندگی نوزاد تزریق می‌شود. همچنین کادر درمانی و پزشکی ملزم به دریافت این واکسن هستند.
4. تاکنون برای Hepatitis C، E واکسنی ساخته نشده است.
5. دریافت واکسن HBV از ابتلا به هپاتیت D جلوگیری می‌کند.
رعایت بهداشت
ویروس عفونی التهاب کبد (Hepatitis) با تماس مایعات بدن، آب و غذای آلوده از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. بنابراین برای پیشگیری از این بیماری باید خطر تماس را به حداقل رساند.
رعایت بهداشت میتواند شما را از ابتلا به انواع مختلف هپاتیت خصوصا نوع A و E که تا مدتی در محیط باقی می‌مانند، حفظ کنند. بنابراین بهتر است هنگام سفر به مناطق و کشورهایی که این بیماری در آنجا شیوع بالایی دارد، از استفاده موارد زیر اجتناب کنید:
1. یخ
2. آب محلی
3. صدف خام یا نیم‌پز
4. میوه و سبزیجات خام
رعایت موارد زیر شما را از ابتلا به Hepatitis B، C، D در امان نگه می‌دارد:
1. عدم تماس با خون ریخته شده
2. عدم استفاده از مسواک دیگران
3. عدم استفاده از سوزن‌های مشترک
4. عدم استفاده از تیغ یا ریش‌تراش دیگران
هپاتیت B و C از طریق تماس جنسی نزدیک قابل انتقال است. رابطه جنسی ایمن با استفاده از کاندوم و محافظ دندان میتواند به کاهش خطر عفونت کمک کند.
عوارض hepatitis
هپاتیت مزمن B یا C اغلب میتواند مشکلات جدی سلامتی را در پی داشته باشد. از آنجا که ویروس کبد را تحت تأثیر قرار میدهد، افراد مبتلا به هپاتیت مزمن B یا C در معرض خطرات زیر قرار دارند:
1. سیروز
2. بیماری مزمن کبد
3. سرطان کبد یا کارسینیوم (carcinoma)
4. نارسایی کبد (این بیماری با خونریزی، تجمع مایع در شکم(ascites)، افزایش فشارخون(portal hypertension)، نارسایی کلیه، خستگی ناشی از انسفالوپاتی کبدی یا مرگ همراه است.)
نتیجه هپاتیت
هپاتیت (hepatitis) در اغلب موارد بدون علامت ایجاد می‌شود یا نشانه‌های آن پس از آسیب شدید کبدی بروز پیدا می‌کند. از همین‌رو پزشکان معتقدند باید در چکاپ سالانه خود آزمایشات مرتبط با این بیماری بگیرد.